RBI’s big decision आजच्या आधुनिक युगात बँक खाते हे प्रत्येक व्यक्तीच्या आर्थिक जीवनाचा अविभाज्य भाग बनले आहे. विशेषतः डिजिटल व्यवहारांच्या वाढत्या प्रभावामुळे बँक खात्याचे महत्त्व अधिकच वाढले आहे. प्रत्येक व्यक्तीला आपल्या गरजेनुसार विविध प्रकारची बँक खाती उपलब्ध आहेत, परंतु त्याबद्दल संपूर्ण माहिती असणे गरजेचे आहे.
बँक खात्यांची आवश्यकता का?
आजच्या काळात बँक खाते हे केवळ पैसे साठवण्याचे माध्यम राहिलेले नाही. त्याचे कार्य आता बरेच विस्तृत झाले आहे. विविध सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यापासून ते ऑनलाइन खरेदीपर्यंत, बँक खाते हे एक महत्त्वाचे साधन बनले आहे. शिक्षण क्षेत्रातही विद्यार्थ्यांना मिळणाऱ्या शिष्यवृत्ती आणि इतर आर्थिक लाभ थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जातात.
बँक खात्यांचे प्रमुख प्रकार
1. बचत खाते
बचत खाते हे सर्वसामान्य नागरिकांसाठी सर्वात लोकप्रिय खाते आहे. या खात्याची वैशिष्ट्ये:
- नियमित बचतीसाठी उत्तम
- व्याजदर आकर्षक
- मासिक किंवा त्रैमासिक व्याज
- किमान शिल्लक ठेवण्याची आवश्यकता
- डेबिट कार्ड आणि चेकबुक सुविधा
2. चालू खाते
व्यावसायिकांसाठी विशेष डिझाइन केलेले हे खाते आहे. याची ठळक वैशिष्ट्ये:
- दैनंदिन अनेक व्यवहारांची सुविधा
- व्याज नाही
- ओव्हरड्राफ्ट सुविधा
- उच्च दैनिक व्यवहार मर्यादा
3. संयुक्त खाते
दोन किंवा अधिक व्यक्तींसाठी हे खाते असते. याचे फायदे:
- कुटुंबातील सदस्यांसोबत खाते व्यवस्थापन
- वारसा हक्कांसाठी सोयीचे
- सामायिक आर्थिक जबाबदारी
नवीन नियम 2024
भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (आरबीआय) 2024 मध्ये काही महत्त्वाचे नियम जाहीर केले आहेत. यामध्ये सर्वात महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे एका व्यक्तीला किती बँक खाती उघडता येतात याबद्दलचा. आरबीआयच्या नव्या नियमानुसार, एका व्यक्तीला भारतात कितीही बँक खाती उघडण्याची मुभा आहे. मात्र, प्रत्येक खात्याची योग्य देखभाल करणे आवश्यक आहे.
बँक खाते निवडताना महत्त्वाचे मुद्दे
- उद्दिष्ट निश्चिती
- खाते कशासाठी वापरणार आहेत याचा विचार करा
- व्यवसायासाठी की वैयक्तिक वापरासाठी हे ठरवा
- बचत किंवा नियमित व्यवहारांसाठी याचा विचार करा
- बँकेची निवड
- बँकेची विश्वसनीयता तपासा
- शाखांची उपलब्धता पाहा
- डिजिटल बँकिंग सुविधांची माहिती घ्या
- ग्राहक सेवेची गुणवत्ता तपासा
- खर्च आणि शुल्क
- वार्षिक देखभाल शुल्क
- एटीएम व्यवहार शुल्क
- किमान शिल्लक आवश्यकता
- ऑनलाइन व्यवहार शुल्क
बँक खात्यांचे व्यवस्थापन
अनेक बँक खाती असल्यास त्यांचे योग्य व्यवस्थापन करणे महत्त्वाचे आहे:
- नियमित देखरेख
- खात्यातील शिल्लक रकमेवर लक्ष ठेवा
- व्यवहारांची नियमित तपासणी करा
- स्टेटमेंट्स नियमित तपासा
- सुरक्षितता
- पासवर्ड नियमित बदला
- संशयास्पद व्यवहारांची तात्काळ नोंद करा
- ऑनलाइन बँकिंग सुरक्षा नियमांचे पालन करा
- किमान शिल्लक
- प्रत्येक खात्यात आवश्यक किमान शिल्लक ठेवा
- दंड टाळण्यासाठी नियमित तपासणी करा
बँक खाते हे आधुनिक जीवनाचा अत्यावश्यक भाग बनले आहे. आरबीआयच्या नवीन नियमांनुसार, प्रत्येक व्यक्ती त्यांच्या गरजेनुसार अनेक बँक खाती उघडू शकतात. मात्र, प्रत्येक खात्याची योग्य काळजी घेणे आणि त्यांचे व्यवस्थापन करणे महत्त्वाचे आहे. योग्य नियोजन आणि व्यवस्थापनातून आपण बँक खात्यांचा अधिकाधिक फायदा घेऊ शकतो आणि आर्थिक व्यवहार सुरळीत ठेवू शकतो.
