new decision of rbi आजच्या डिजिटल युगात, बँकिंग क्षेत्रात सातत्याने बदल होत आहेत. भारतीय रिझर्व बँक (RBI) हे देशातील सर्वोच्च बँकिंग नियामक संस्था असून, ती वेळोवेळी नवीन नियम आणि मार्गदर्शक तत्त्वे जारी करत असते.
या नियमांचे उद्दिष्ट देशातील बँकिंग व्यवस्था सुरळीत आणि पारदर्शक ठेवणे हे आहे. अलीकडेच, RBI ने एकापेक्षा जास्त बँक खाती असलेल्या ग्राहकांसाठी काही महत्त्वाचे नियम जाहीर केले आहेत. या लेखात आपण या नवीन नियमांबद्दल सविस्तर माहिती घेणार आहोत आणि त्यांचा ग्राहकांवर होणारा परिणाम समजून घेणार आहोत.
सर्वप्रथम, हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की RBI ने कोणत्याही व्यक्तीला एकापेक्षा जास्त बँक खाती उघडण्यास मनाई केलेली नाही. प्रत्येक व्यक्ती आपल्या गरजेनुसार विविध बँकांमध्ये खाती उघडू शकते. मग ते बचत खाते असो, चालू खाते असो किंवा मुदत ठेव असो. परंतु, जरी अनेक खाती उघडण्यास परवानगी असली, तरी आता RBI ने काही नवीन नियम लागू केले आहेत जे ग्राहकांना पाळावे लागतील.
या नवीन नियमांपैकी सर्वात महत्त्वाचा नियम म्हणजे डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) संबंधित आहे. DBT ही एक प्रणाली आहे ज्याद्वारे सरकार विविध कल्याणकारी योजनांचे लाभ थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात हस्तांतरित करते. आतापर्यंत, जर एखाद्या व्यक्तीची अनेक बँक खाती असतील, तर त्या सर्व खात्यांमध्ये DBT रक्कम जमा होऊ शकत होती. मात्र, आता RBI ने निर्देश दिले आहेत की प्रत्येक व्यक्तीने DBT साठी फक्त एकच बँक खाते निवडले पाहिजे.
या नियमाचा मुख्य उद्देश हा आहे की सरकारी लाभांचे वितरण अधिक कार्यक्षम आणि पारदर्शक व्हावे. जेव्हा एकाच व्यक्तीच्या अनेक खात्यांमध्ये DBT रक्कम जमा होते, तेव्हा त्यामुळे गोंधळ निर्माण होऊ शकतो आणि काही वेळा चुकीच्या खात्यात रक्कम जमा होण्याची शक्यता असते. एका निश्चित खात्यात DBT रक्कम जमा करण्याने अशा समस्या टाळल्या जाऊ शकतात.
ग्राहकांनी लक्षात ठेवले पाहिजे की त्यांनी DBT साठी निवडलेले खाते त्यांच्या आधार कार्डशी जोडलेले असणे आवश्यक आहे. आधार हा 12 अंकी विशिष्ट ओळख क्रमांक आहे जो भारत सरकारने प्रत्येक नागरिकाला दिला आहे. आधार कार्ड बँक खात्याशी जोडल्याने, सरकार सुनिश्चित करू शकते की लाभ योग्य व्यक्तीपर्यंत पोहोचतात आणि कोणत्याही प्रकारची फसवणूक होत नाही.
दुसरा महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे ग्राहकांनी आपल्या सर्व बँक खात्यांची नियमित तपासणी करणे आवश्यक आहे. जरी DBT साठी एकच खाते निवडले असले, तरी इतर खाती निष्क्रिय ठेवणे योग्य नाही. प्रत्येक बँकेचे स्वतःचे नियम असतात जे खाते सक्रिय ठेवण्यासाठी किमान शिल्लक रक्कम किंवा नियमित व्यवहारांची आवश्यकता निर्दिष्ट करतात. जर एखादे खाते दीर्घ काळ निष्क्रिय राहिले, तर बँक त्या खात्यावर शुल्क आकारू शकते किंवा ते बंद करू शकते.
RBI ने ग्राहकांना सल्ला दिला आहे की त्यांनी आपल्या सर्व बँक खात्यांची माहिती अद्ययावत ठेवावी. यामध्ये वैयक्तिक तपशील, पत्ता, मोबाईल क्रमांक आणि ईमेल पत्ता यांचा समावेश होतो. अद्ययावत माहिती ठेवल्याने बँका ग्राहकांशी सहज संपर्क साधू शकतात आणि कोणत्याही महत्त्वाच्या सूचना किंवा बदलांबद्दल त्यांना अवगत करू शकतात.
नवीन नियमांनुसार, ग्राहकांनी आपल्या सर्व बँक खात्यांमध्ये केवायसी (Know Your Customer) तपशील अद्ययावत ठेवणे देखील आवश्यक आहे. केवायसी ही एक प्रक्रिया आहे ज्याद्वारे बँका आपल्या ग्राहकांची ओळख आणि पत्ता सत्यापित करतात. नियमित केवायसी अद्यतनीकरण बँकिंग प्रणालीमध्ये पारदर्शकता आणण्यास मदत करते आणि अवैध क्रियाकलाप रोखण्यास मदत करते.
एकाधिक बँक खात्यांसाठी RBI च्या नवीन नियमांमध्ये ऑनलाइन बँकिंग आणि मोबाइल बँकिंग सुविधांचा वापर करण्याचे महत्त्व देखील अधोरेखित केले आहे. डिजिटल बँकिंग साधनांचा वापर केल्याने ग्राहक आपल्या सर्व खात्यांवर सहज नजर ठेवू शकतात आणि आवश्यक असल्यास त्वरित निधी हस्तांतरण करू शकतात. याशिवाय, डिजिटल व्यवहार अधिक सुरक्षित आणि पारदर्शक मानले जातात, कारण त्यांची नोंद इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात ठेवली जाते.
RBI ने ग्राहकांना सावध केले आहे की त्यांनी आपल्या बँक खात्यांची माहिती कोणाशीही शेअर करू नये. यामध्ये खाते क्रमांक, पिन, पासवर्ड किंवा OTP चा समावेश होतो. बँका कधीही फोन, ईमेल किंवा SMS द्वारे अशी संवेदनशील माहिती विचारत नाहीत. जर कोणी अशी माहिती मागत असेल, तर ती संशयास्पद कृती असू शकते आणि त्याबद्दल त्वरित बँकेला कळवले पाहिजे.
एकाधिक बँक खाती असलेल्या ग्राहकांसाठी आणखी एक महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे कर भरणा. आयकर विभागाने स्पष्ट केले आहे की व्यक्तींनी आपल्या सर्व बँक खात्यांमधून मिळणाऱ्या व्याजाची माहिती आयकर विवरणपत्रात (ITR) नमूद करणे आवश्यक आहे. एखाद्या खात्यातून मिळणारे व्याज लपवणे हा कायद्याचा भंग आहे आणि दंडास पात्र आहे.
शेवटी, RBI ने बँकांना निर्देश दिले आहेत की त्यांनी ग्राहकांना या नवीन नियमांबद्दल माहिती द्यावी आणि त्यांचे पालन करण्यास मदत करावी. बँकांनी आपल्या वेबसाइट, मोबाइल अॅप्स आणि शाखांमध्ये या नियमांची माहिती प्रदर्शित करणे अपेक्षित आहे. ग्राहकांनी कोणत्याही शंका असल्यास त्या आपल्या बँकेच्या ग्राहक सेवा विभागाशी संपर्क साधावा.
निष्कर्षार्थ, RBI चे हे नवीन नियम भारतीय बँकिंग प्रणालीत अधिक पारदर्शकता आणि कार्यक्षमता आणण्याचा प्रयत्न आहेत. एकाधिक बँक खाती असलेल्या ग्राहकांनी या नियमांचे काळजीपूर्वक पालन करणे महत्त्वाचे आहे.
DBT साठी एक प्रमुख खाते निवडणे, सर्व खात्यांची नियमित देखभाल करणे, केवायसी अद्यतनित ठेवणे आणि डिजिटल बँकिंग साधनांचा वापर करणे या गोष्टी ग्राहकांना त्यांच्या आर्थिक व्यवहारांवर चांगले नियंत्रण ठेवण्यास मदत करतील.
हे पण वाचा:
याच महिलांच्या खात्यावर जमा होणार 3000 रुपये यादीत नाव नसेल तर आताच करा 2 काम ladki bahin yadi