drop in petrol diesel prices कच्च्या तेलाच्या किमतीत होत असलेल्या वाढीमुळे भारतातील पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरात मोठे चढउतार पाहायला मिळत आहेत. आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाच्या किमती वाढत असल्या तरी, त्या अजूनही प्रति बॅरल $90 च्या आत आहेत. सोमवारी सकाळी डब्ल्यूटीआय क्रूड प्रति बॅरल $86.39 वर आणि ब्रेंट क्रूड प्रति बॅरल $88.13 वर व्यवहार होत होते.
राज्यनिहाय इंधन दरातील बदल
भारतातील विविध राज्यांमध्ये पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरात भिन्नता दिसून येत आहे. राजस्थानमध्ये पेट्रोल 93 पैसे तर डिझेल 84 पैसे दराने स्वस्त झाले आहे. महाराष्ट्रात पेट्रोल 89 पैशांनी तर डिझेल 84 पैशांनी कमी झाले आहे. बिहार, हरियाणा आणि जम्मू-काश्मीरमध्येही दरात घसरण दिसून येत आहे. याउलट, उत्तर प्रदेशात पेट्रोल आणि डिझेलचे दर 27 पैशांनी वाढले आहेत.
उपशीर्षक: प्रमुख महानगरांमधील इंधन दर
देशातील प्रमुख महानगरांमध्ये पेट्रोल-डिझेलचे दर पुढीलप्रमाणे आहेत:
- दिल्ली: पेट्रोल 96.72 रुपये आणि डिझेल 89.62 रुपये प्रति लिटर
- मुंबई: पेट्रोल 106.31 रुपये आणि डिझेल 94.27 रुपये प्रति लिटर
- कोलकाता: पेट्रोल 106.03 रुपये आणि डिझेल 92.76 रुपये प्रति लिटर
- चेन्नई: पेट्रोल 102.47 रुपये आणि डिझेल 94.34 रुपये प्रति लिटर
इतर महत्त्वाच्या शहरांमधील दर:
- नोएडा: पेट्रोल 97 रुपये आणि डिझेल 90.14 रुपये प्रति लिटर
- गाझियाबाद: पेट्रोल 96.58 रुपये आणि डिझेल 89.75 रुपये प्रति लिटर
- लखनऊ: पेट्रोल 96.57 रुपये आणि डिझेल 89.76 रुपये प्रति लिटर
- पाटणा: पेट्रोल 107.24 रुपये आणि डिझेल 94.04 रुपये प्रति लिटर
- पोर्ट ब्लेअर: पेट्रोल 84.10 रुपये आणि डिझेल 79.74 रुपये प्रति लिटर
इंधन दर निर्धारणाची प्रक्रिया
भारतात दररोज सकाळी 6 वाजता इंधनाचे दर सुधारले जातात. जून 2017 पूर्वी दर 15 दिवसांनी किमतीत सुधारणा केली जात होती. पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतीत उत्पादन शुल्क, डीलर कमिशन, व्हॅट आणि इतर घटक जोडल्यानंतर त्याची किंमत मूळ किंमतीच्या जवळपास दुप्पट होते. यामुळेच ग्राहकांना पेट्रोल आणि डिझेल इतक्या महाग दरात खरेदी करावे लागत आहे.
इंधन दरवाढीचे अर्थव्यवस्थेवरील परिणाम
हे पण वाचा:
या दिवशी शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा होणार पीएम किसान योजनेचे 4000 रुपये PM Kisan Yojana
- महागाई वाढ: इंधन दरवाढीमुळे वाहतूक खर्च वाढतो, ज्याचा थेट परिणाम वस्तू आणि सेवांच्या किमतींवर होतो. यामुळे सर्वसामान्य नागरिकांच्या दैनंदिन खर्चात वाढ होते आणि त्यांच्या जीवनमानावर विपरीत परिणाम होतो.
- उद्योगांवरील प्रभाव: वाहतूक आणि उत्पादन खर्चात वाढ झाल्याने उद्योगांचा नफा कमी होतो. यामुळे कंपन्या नवीन गुंतवणूक करण्यास टाळाटाळ करतात, जे अर्थव्यवस्थेच्या विकासावर नकारात्मक परिणाम करते.
- रोजगारावरील परिणाम: उद्योगांवरील दबावामुळे कंपन्या कर्मचारी कपात करण्याचा विचार करू शकतात, ज्यामुळे बेरोजगारीचे प्रमाण वाढू शकते.
- कृषी क्षेत्रावरील प्रभाव: शेतकऱ्यांना शेतीसाठी लागणाऱ्या यंत्रसामग्रीचा वापर आणि उत्पादनांची वाहतूक महाग पडते, ज्यामुळे त्यांच्या उत्पन्नावर परिणाम होतो.
- विदेशी गुंतवणूकीवर परिणाम: इंधन दरवाढीमुळे भारतीय अर्थव्यवस्थेची स्पर्धात्मकता कमी होते, ज्यामुळे विदेशी गुंतवणूकदार भारतात गुंतवणूक करण्यास अनिच्छुक होऊ शकतात.
इंधन दरवाढ रोखण्यासाठी उपाययोजना
- कर कपात: सरकार पेट्रोल आणि डिझेलवरील करांमध्ये कपात करून किंमती कमी करू शकते.
- वैकल्पिक इंधन स्रोतांचा विकास: इलेक्ट्रिक वाहने, सीएनजी, एलपीजी यासारख्या पर्यायी इंधन स्रोतांचा वापर वाढवून तेलावरील अवलंबित्व कमी करता येईल.
- सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्थेचे बळकटीकरण: चांगली सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्था उपलब्ध करून दिल्यास खासगी वाहनांचा वापर कमी होईल आणि इंधनाची मागणी कमी होईल.
- स्वदेशी तेल उत्पादन वाढवणे: भारताने स्वतःचे तेल उत्पादन वाढवल्यास आयातीवरील अवलंबित्व कमी होईल आणि किंमती नियंत्रित राहतील.
- अक्षय ऊर्जा स्रोतांचा विकास: सौर ऊर्जा, पवन ऊर्जा यासारख्या नवीकरणीय ऊर्जा स्रोतांचा वापर वाढवून जीवाश्म इंधनावरील अवलंबित्व कमी करता येईल.
इंधन दरवाढीचा भारतीय अर्थव्यवस्थेवर व्यापक प्रभाव पडतो. ही समस्या सोडवण्यासाठी सरकार, उद्योग आणि नागरिकांनी एकत्रितपणे प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.
