CIBIL score low? आर्थिक व्यवहारांमध्ये क्रेडिट कार्ड हे एक महत्त्वपूर्ण साधन बनले आहे. मात्र, या सुविधेचा वापर करताना सावधगिरी बाळगणे अत्यंत आवश्यक आहे. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाच्या आकडेवारीनुसार, 2023 पर्यंत क्रेडिट कार्डवरील थकबाकीदारांची संख्या 4,072 कोटी रुपयांपर्यंत पोहोचली होती. ही आकडेवारी चिंताजनक असून, क्रेडिट कार्डच्या जबाबदार वापराची गरज अधोरेखित करते.
क्रेडिट कार्ड वापरताना येणाऱ्या समस्या:
किमान देय रकमेचा धोका: बरेच लोक केवळ किमान देय रक्कम भरून पुढील महिन्यापर्यंत उर्वरित रक्कम पुढे ढकलतात. हे धोरण अल्पकालीन दृष्टीने सोयीस्कर वाटत असले, तरी दीर्घकालीन परिणाम गंभीर असू शकतात. यामुळे केवळ क्रेडिट कार्ड कंपनीलाच फायदा होत नाही, तर तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवरही विपरीत परिणाम होतो. शिवाय, हळूहळू कर्जाच्या विळख्यात अडकण्याची शक्यता वाढते.
क्रेडिट मर्यादेचा अतिवापर: क्रेडिट कार्डच्या मर्यादेपेक्षा जास्त वापर करणे हे आणखी एक मोठे जोखीम क्षेत्र आहे. उदाहरणार्थ, जर तुमच्या कार्डची मर्यादा 1 लाख रुपये असेल आणि तुम्ही 90,000 रुपयांपर्यंत खर्च करत असाल, तर हे तुमच्या क्रेडिट स्कोअरसाठी नकारात्मक मानले जाते. या उच्च उपयोगितेच्या गुणोत्तरामुळे (utilization ratio) अनेक क्रेडिट कंपन्या तुमची क्रेडिट मर्यादा कमी करण्याचा निर्णय घेऊ शकतात.
अनेक क्रेडिट कार्डांचा वापर: एकापेक्षा जास्त क्रेडिट कार्ड वापरणे हे देखील धोकादायक ठरू शकते. जर एखाद्या व्यक्तीकडे 10 क्रेडिट कार्ड असतील, तर त्याची एकूण क्रेडिट मर्यादा सुमारे 10 लाख रुपयांपर्यंत जाऊ शकते. ही वाढलेली मर्यादा अनावश्यक खर्चाला प्रोत्साहन देते आणि अखेरीस CIBIL स्कोअर आणि एकूण आर्थिक आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम करू शकते.
कार्डाचा अपुरा वापर: विरोधाभासात्मकपणे, क्रेडिट कार्डाचा अत्यंत कमी वापर देखील समस्या निर्माण करू शकतो. जर तुम्ही तुमचे क्रेडिट कार्ड नियमितपणे वापरत नसाल, तर बँका तुमची क्रेडिट मर्यादा कमी करू शकतात किंवा कार्ड रद्द करू शकतात. हे तुमच्या एकूण क्रेडिट उपलब्धतेवर आणि क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम करू शकते.
क्रेडिट कार्ड जबाबदारीने वापरण्यासाठी महत्त्वाच्या सूचना:
वेळेवर पूर्ण रक्कम भरा: शक्य असेल तेव्हा नेहमी संपूर्ण बिलाची रक्कम भरा. हे व्याज आकारणी टाळण्यास मदत करते आणि तुमचा क्रेडिट स्कोअर सुधारण्यास मदत करते. क्रेडिट उपयोगिता नियंत्रित ठेवा: तुमच्या क्रेडिट मर्यादेच्या 30% पेक्षा कमी वापर करण्याचा प्रयत्न करा.
हे तुमचा क्रेडिट स्कोअर चांगला राखण्यास मदत करते आणि आर्थिक स्थिरता दर्शवते. मर्यादित क्रेडिट कार्ड ठेवा: फक्त आवश्यक तेवढीच क्रेडिट कार्ड ठेवा. अनेक कार्ड असणे म्हणजे अधिक खर्चाची संधी, जी नियंत्रणाबाहेर जाऊ शकते.
नियमित वापर करा: तुमची क्रेडिट मर्यादा कायम राखण्यासाठी प्रत्येक कार्डाचा किमान त्रैमासिक वापर करा. लहान खरेदीसाठी कार्ड वापरा आणि लगेच बिल भरा खर्चावर नजर ठेवा: तुमच्या क्रेडिट कार्ड व्यवहारांचा नियमित आढावा घ्या. हे अनावश्यक खर्च ओळखण्यास आणि फसवणूक टाळण्यास मदत करते.
कॅश अॅडव्हान्स टाळा: क्रेडिट कार्डावरील रोख रक्कम काढणे टाळा. यावर सामान्यतः उच्च व्याज दर आणि शुल्क आकारले जाते. बिल भरण्याची तारीख लक्षात ठेवा: बिल भरण्याच्या तारखेच्या आधी पेमेंट करा. उशीरा पेमेंटमुळे दंड आणि वाढीव व्याज दर लागू होऊ शकतात.
ऑटो-पे सुविधा वापरा: बिल भरण्याची तारीख चुकू नये म्हणून ऑटो-पे सुविधा सक्रिय करा. मात्र, खात्यात पुरेसा निधी असल्याची खात्री करा वार्षिक शुल्क आणि व्याज दर तपासा: तुमच्या कार्डाचे वार्षिक शुल्क आणि व्याज दर नियमितपणे तपासा. कमी व्याज दर असलेले पर्याय शोधा.
रिवॉर्ड्स आणि कॅशबॅक समजून घ्या: तुमच्या कार्डाच्या रिवॉर्ड्स आणि कॅशबॅक धोरणांचा पूर्ण फायदा घ्या, परंतु केवळ या फायद्यांसाठी अनावश्यक खर्च करू नका क्रेडिट स्कोअरवर लक्ष ठेवा: तुमचा क्रेडिट स्कोअर नियमितपणे तपासा. चांगला क्रेडिट स्कोअर भविष्यातील कर्ज आणि क्रेडिट कार्ड मंजुरीसाठी महत्त्वाचा आहे. गोपनीयता जपा: तुमच्या क्रेडिट कार्डची माहिती सुरक्षित ठेवा. ऑनलाइन खरेदी करताना सुरक्षित वेबसाइट्स वापरा आणि तुमचा PIN कोणालाही सांगू नका.
क्रेडिट कार्ड हे आर्थिक स्वातंत्र्य आणि सोयीचे प्रतीक असू शकते, परंतु त्याचा अयोग्य वापर केल्यास ते आर्थिक अडचणींचे कारण बनू शकते. जबाबदार वापर, नियमित देखरेख आणि शिस्तबद्ध खर्च या गोष्टी क्रेडिट कार्डचा सुरक्षित आणि फायदेशीर वापर सुनिश्चित करतात. तुमच्या खर्चाच्या सवयी समजून घेणे आणि क्रेडिट कार्डच्या नियमांचे पालन करणे हे दीर्घकालीन आर्थिक आरोग्यासाठी महत्त्वाचे आहे.
