Soybean Market Price महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी सोयाबीन हे एक महत्त्वाचे पीक आहे. परंतु यंदाच्या हंगामात सोयाबीनच्या दरांमध्ये मोठी घसरण झाली असून, त्यामुळे शेतकऱ्यांना मोठा आर्थिक फटका बसला आहे. या लेखात आपण महाराष्ट्रातील विविध बाजार समित्यांमधील सोयाबीनच्या दरांचे विश्लेषण करणार आहोत आणि शेतकऱ्यांसमोरील आव्हानांचा आढावा घेणार आहोत.
केंद्र सरकारचा हमीभाव आणि वास्तविक बाजारभाव
केंद्र शासनाने या वर्षी सोयाबीनसाठी 4600 रुपये प्रति क्विंटल इतका हमीभाव निर्धारित केला होता. मात्र प्रत्यक्षात राज्यातील बहुतांश बाजार समित्यांमध्ये सोयाबीनचे दर हमीभावापेक्षा कमी आहेत. राज्यातील सरासरी सोयाबीन दर 4100 ते 4400 रुपये प्रति क्विंटल इतका आहे, जो हमीभावापेक्षा 200 ते 500 रुपयांनी कमी आहे.
उच्च दर देणाऱ्या बाजार समित्या
काही बाजार समित्यांमध्ये सोयाबीनला तुलनेने चांगला दर मिळत आहे:
- लातूर: सर्वोच्च दर देणारी बाजार समिती, जिथे सरासरी दर 4550 रुपये प्रति क्विंटल आहे.
- देवणी: सरासरी दर 4555 रुपये प्रति क्विंटल.
- औराद शहाजानी: सरासरी दर 4490 रुपये प्रति क्विंटल.
- बार्शी: सरासरी दर 4450 रुपये प्रति क्विंटल.
या बाजार समित्यांमध्ये दर जवळपास हमीभावाच्या जवळ आहेत, परंतु अजूनही पूर्णपणे हमीभावापर्यंत पोहोचलेले नाहीत.
मध्यम दर देणाऱ्या बाजार समित्या
काही बाजार समित्यांमध्ये सोयाबीनचे दर मध्यम श्रेणीत आहेत:
- मेहकर: सरासरी दर 4200 रुपये प्रति क्विंटल.
- तुळजापूर: सरासरी दर 4225 रुपये प्रति क्विंटल.
- माजलगाव: सरासरी दर 4375 रुपये प्रति क्विंटल.
- हिंगोली: सरासरी दर 4350 रुपये प्रति क्विंटल.
- अकोला: सरासरी दर 4300 रुपये प्रति क्विंटल.
या बाजार समित्यांमधील दर हमीभावापेक्षा 225 ते 400 रुपयांनी कमी आहेत.
कमी दर देणाऱ्या बाजार समित्या
काही बाजार समित्यांमध्ये सोयाबीनचे दर अपेक्षेपेक्षा खूपच कमी आहेत:
- जिंतूर: सरासरी दर 4325 रुपये प्रति क्विंटल.
- गेवराई: सरासरी दर 4330 रुपये प्रति क्विंटल.
- वाशिम: सरासरी दर 4250 रुपये प्रति क्विंटल.
- भोकरदन: सरासरी दर 4300 रुपये प्रति क्विंटल.
- अमरावती: सरासरी दर 4290 रुपये प्रति क्विंटल.
- नागपूर: सरासरी दर 4170 रुपये प्रति क्विंटल.
- अमळनेर: सरासरी दर 4200 रुपये प्रति क्विंटल.
या बाजार समित्यांमधील दर हमीभावापेक्षा 270 ते 430 रुपयांनी कमी आहेत.
हे पण वाचा:
याच महिलांच्या खात्यावर जमा होणार 3000 रुपये यादीत नाव नसेल तर आताच करा 2 काम ladki bahin yadi
शेतकऱ्यांसमोरील आव्हाने
- आर्थिक नुकसान: हमीभावापेक्षा कमी दरामुळे शेतकऱ्यांना प्रति क्विंटल 200 ते 500 रुपयांचे नुकसान सहन करावे लागत आहे.
- उत्पादन खर्चाची भरपाई: कमी दरांमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादन खर्चाची पूर्ण भरपाई होत नाही.
- कर्जाचा बोजा: अनेक शेतकरी सोयाबीन लागवडीसाठी कर्ज घेतात. कमी दरांमुळे त्यांना कर्ज फेडणे कठीण होत आहे.
- पुढील हंगामासाठी गुंतवणूक: कमी उत्पन्नामुळे शेतकऱ्यांना पुढील हंगामासाठी बियाणे, खते आणि इतर साहित्य खरेदी करणे अवघड होत आहे.
- बाजार अनिश्चितता: दरांमधील चढउतार शेतकऱ्यांना योग्य विक्री वेळ निवडण्यास अडचणी निर्माण करतात.
उपाययोजना
- शासकीय हस्तक्षेप: राज्य सरकारने बाजार समित्यांमध्ये हस्तक्षेप करून किमान हमीभाव मिळवून देण्यासाठी प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.
- खरेदी केंद्रे: शासनाने अधिक खरेदी केंद्रे सुरू करून शेतकऱ्यांना हमीभावाने सोयाबीन विकण्याची संधी उपलब्ध करून देणे गरजेचे आहे.
- साठवणूक सुविधा: शेतकऱ्यांना त्यांचे उत्पादन साठवून ठेवण्यासाठी योग्य साठवणूक सुविधा उपलब्ध करून देणे, जेणेकरून ते दर वाढेपर्यंत थांबू शकतील.
- प्रक्रिया उद्योगांना प्रोत्साहन: स्थानिक पातळीवर सोयाबीन प्रक्रिया उद्योगांना प्रोत्साहन देऊन मागणी वाढवणे.
- निर्यात प्रोत्साहन: सोयाबीन निर्यातीला प्रोत्साहन देऊन जागतिक बाजारपेठेत भारतीय सोयाबीनची मागणी वाढवणे.
महाराष्ट्रातील सोयाबीन उत्पादक शेतकऱ्यांसमोर यंदाच्या हंगामात मोठे आव्हान उभे आहे. बाजारभाव हमीभावापेक्षा कमी असल्याने त्यांच्या उत्पन्नावर विपरीत परिणाम होत आहे. शासन, शेतकरी संघटना आणि बाजार समित्यांनी एकत्र येऊन या समस्येवर तोडगा काढणे गरजेचे आहे.
