women’s accounts to be deposited महाराष्ट्र राज्य सरकारने हाती घेतलेल्या ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहिन योजना’ ही महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरणार आहे. या योजनेची अंमलबजावणी अधिक सुलभ व्हावी यासाठी राज्य मंत्रिमंडळाने अनेक महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतले आहेत. या लेखात आपण या योजनेच्या नवीन नियमांबद्दल आणि त्याच्या प्रभावाबद्दल सविस्तर माहिती घेऊया.
योजनेची पार्श्वभूमी: ‘माझी लाडकी बहिन’ ही महाराष्ट्र सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जी महिलांच्या आर्थिक स्वावलंबनासाठी आणि सामाजिक सुरक्षिततेसाठी तयार करण्यात आली आहे.
मात्र, या योजनेच्या अंमलबजावणीत काही तांत्रिक अडचणी येत होत्या. या पार्श्वभूमीवर, मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या मंत्रिमंडळ बैठकीत या योजनेच्या नियमांमध्ये अनेक शिथिलता आणण्यात आल्या आहेत.
नवीन नियम आणि सुधारणा:
- पोस्ट बँक खाते स्वीकृती: योजनेचा लाभ घेण्यासाठी आता पोस्ट बँक खाते देखील ग्राह्य धरले जाणार आहे. याមुळे ग्रामीण भागातील महिलांना या योजनेचा लाभ घेणे सोपे होईल.
- परराज्यातील महिलांसाठी सुविधा: ज्या महिलांचा जन्म परराज्यात झाला आहे परंतु त्यांचा विवाह महाराष्ट्रातील पुरुषाशी झाला आहे, अशा महिलांना त्यांच्या पतीच्या नोंदणीनुसार या योजनेचा लाभ मिळेल.
- गावस्तरीय समितीची भूमिका: गावस्तरीय समितीने दर शनिवारी महिला लाभार्थ्यांची यादी वाचून त्यात आवश्यक सुधारणा कराव्यात, असे निर्देश देण्यात आले आहेत.
- केंद्र सरकारच्या योजनांचा समावेश: केंद्र सरकारच्या योजनांचा लाभ घेणाऱ्या महिलांना देखील या योजनेचे लाभार्थी मानले जाईल. मात्र, त्यांनी ऑफलाइन अर्ज पूर्ण करणे आवश्यक राहील.
- विवाह नोंदणीसंदर्भात लवचिकता: नवविवाहित महिलांच्या विवाहाची तात्काळ नोंदणी करणे शक्य नसल्यास, पत्नीच्या विवाह प्रमाणपत्रानुसार पतीचे रेशन कार्ड पुरावा म्हणून स्वीकारले जाईल.
- OTP कालावधीत वाढ: योजनेच्या नोंदणी प्रक्रियेदरम्यान OTP चा कालावधी 10 मिनिटांपर्यंत वाढवण्यात आला आहे.
योजनेची अंमलबजावणी आणि लाभ वितरण: मंत्रिमंडळाने या योजनेची त्वरित अंमलबजावणी करण्याचा निर्णय घेतला आहे. यानुसार, 15 ते 19 ऑगस्ट या कालावधीत पहिल्या आठवड्यात लाभार्थी महिलांच्या बँक खात्यात थेट लाभ म्हणून दोन महिन्यांसाठी 3,000 रुपये जमा केले जातील.
योजनेचे महत्त्व आणि अपेक्षित परिणाम:
- आर्थिक सक्षमीकरण: या योजनेमुळे महिलांना नियमित आर्थिक मदत मिळेल, जी त्यांच्या आर्थिक स्वावलंबनाला चालना देईल.
- सामाजिक सुरक्षितता: आर्थिक मदतीसोबतच, ही योजना महिलांना सामाजिक सुरक्षितता प्रदान करण्यास मदत करेल.
- शिक्षण आणि कौशल्य विकास: या आर्थिक मदतीचा उपयोग महिला त्यांच्या शिक्षण आणि कौशल्य विकासासाठी करू शकतील.
- ग्रामीण महिलांचे सशक्तीकरण: पोस्ट बँक खात्यांच्या स्वीकृतीमुळे ग्रामीण भागातील महिलांना या योजनेचा लाभ सहज मिळू शकेल.
- समावेशक विकास: परराज्यातील विवाहित महिलांना देखील या योजनेत समाविष्ट करून, ही योजना अधिक समावेशक बनवली आहे.
आव्हाने आणि पुढील मार्ग: या योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसमोर काही आव्हाने देखील आहेत:
- जागरूकता वाढवणे: या योजनेबद्दल सर्व पात्र महिलांपर्यंत माहिती पोहोचवणे आवश्यक आहे.
- डिजिटल साक्षरता: ऑनलाइन नोंदणी प्रक्रिया सुलभ असली तरी, अनेक महिलांना डिजिटल साक्षरतेची आवश्यकता भासू शकते.
- बँकिंग सुविधांची उपलब्धता: ग्रामीण भागात बँकिंग सुविधांची कमतरता हे एक मोठे आव्हान ठरू शकते.
- निधीची उपलब्धता: या महत्त्वाकांक्षी योजनेसाठी पुरेसा निधी उपलब्ध करून देणे हे सरकारसमोरील एक महत्त्वाचे आव्हान असेल.
‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहिन योजना’ ही महाराष्ट्रातील महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. नवीन सुधारणांमुळे या योजनेची व्याप्ती वाढली असून, अधिकाधिक महिलांना याचा लाभ मिळण्याची शक्यता आहे. या योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी सरकार, स्थानिक प्रशासन आणि समाजातील विविध घटकांनी एकत्र येऊन काम करणे आवश्यक आहे.
